Zelf kruidenremedies maken

 

Medicinale kruiden kun je op verschillende manieren toepassen, zoals afkooksels, azijn, crèmes, kompressen, thee/infusies/tisane, medicinale oliën, medicinale wijnen, siropen, tincturen, wondpappen en zalven. Hieronder lees je hoe je dit kunt doen.

 

Afkooksels

Bij afkooksels worden de stevige delen van de plant (bast, wortel, wortelstokken en bessen) gebruikt vanwege hun medicinale werking. Afkooksels moeten altijd ten minste 10 minuten koken.

 

Werkwijze

  • Benodigdheden: 20 gram gedroogde of 40 gram verse kruiden - 8 dl. water

Snijd de wortel of bast van de plant zo fijn mogelijk, zodat het kokende water zo veel mogelijk stoffen uit de plant kan opnemen. doe de fijngesneden deeltjes in een pan met koud water en breng dit aan de kook. Sluit de pan goed af en laat het afkooksel een aantal minuten (minstens 10 minuten) op laag vuur sudderen. Laat het afkooksel eerst afkoelen en zeef daarna zo veel mogelijk vloeistof uit de deeltjes om niets van de geneeskrachtige werking te verliezen.
Wanneer je verschillende delen van twee kruiden wilt combineren, bijvoorbeeld een wortel en een blad, voeg het blad dan pas aan het einde van de sudderperiode toe. Laat het mengsel vervolgens 10 minuten afgedekt staan. Een afkooksel kan enige tijd worden bewaard (in de koelkast!) omdat de vleoistof door het koken gesteriliseerd is. 

 

Azijn

Azijn kan net zo worden gebruikt als tincturen (zie hieronder) en kan een alternatief zijn voor mensen die alcohol- of glycerinepreparaten ongeschikt vinden. Azijn bevat azijnzuur dat helpt om de essentiële ingrediënten uit kruiden te halen en om deze te conserveren.

Kruidenazijn kan op dezelfde wijze worden ingenomen als tincturen: met een theelepel, verwerkt in een salade of in een soep of als ingrediënt van augurken. Azijn kan ook worden toegevoegd aan het badwater, worden gebruikt als lotion en zelfs als haarspoeling.

Werkwijze
Gebruik een pot of fles met een wijde opening. Kies een kruid en zorg ervoor dat het zo droog mogelijk is. Doe het kruid in de pot en vol deze met azijn. Laat de pot ten minste 2 weken op een donkere plaats staan en schudt hem elke dag. Zeef de vloeistof en doe deze in een schone fles. De azijn moet vóór gebruik nog eens 2 weken staan.

 

Badbuiltjes

Een simpel maar doeltreffend middel om te ontspannen en zenuwen tot rust te brengen is het nemen van een warm bad met prettig geurende, kalmerende kruiden. Niet alleen het water wordt geparfumeerd, de hele badkamer gaat lekker ruiken!

 

Werkwijze
Leg een handvol van de gewenste kruiden (gedroogd of vers, bijvoorbeeld lavendel) op een stukje kaasdoek. Neem de vier hoeken van het doek samen en knoop er een touwtje omheen. Zet de badkraan open en hang het builtje aan de kraan zodat het water eroverheen loopt. Wanneer de kraan dichtgaat kun je het builtje in bad leggen.

Crèmes

Huidcrèmes bevatten ingrediënten op olie- en waterbasis om de huid  te voeden en te verrijken. Dikke crèmes bieden bescherming tegen de weersinvloeden en vloeibare crèmse kunnen worden gebruikt om de huid te reinigen en van vocht te voorzien.

De bereiding van een crème is moeilijker dan van een zalf. Dit komt omdat de olie en het water, voorzichtig, moeten worden gemengd. Als dit niet goed gebeurt, scheiden de ingrediënten zich weer van elkaar. Om het mengen te vereenvoudigen, wordt gebruik gemaakt van een agens (stof die een chemische reactie op gang brengt). Meestal is dit emulgerende was. Een voorbeeld van een emulgerende was is "Cera Cetomagrogol", dit is verkrijgbaar bij de apotheek.

Zelfgemaakte kruidencrèmes en zalven zijn zeer geschikt voor mensen met een gevoelige of allergische huid. Je kunt de ingrediënten zelf uitkiezen en het gebruik van toevoegingen of conservingsmiddelen, die irritaties kunnen veroorzaken, tot een minimum beperken. Voordat je een middel op de huid gaat gebruiken, moet je eerst een allergietest doen: smeer een beetje zalf of crème op een stukje huid (bijvoorbeeld aan de binnenkant van de elleboog) en laat dit 24 uur zitten. als er een reactie optreedt, gebruik de zalf of crème dan niet.

 

Omdat er water in de crème zit, is de houdbaarheid vrij kort. maak daarom altijd kleine hoeveelheden. Om de houdbaarheid en de kwaliteit van de crème te verbeteren, kun je een etherische olie toevoegen. Deze kun je kopen bij drogist of reformwinkel. Bewaar crème altijd op een koele plaats, bijvoorbeeld in de koelkast.

 

Werkwijze

  • Benodigdheden: 7 delen afkooksel/infusie - 2 delen olie - 1 deel emulgerende was - etherische olie

Breng een pan met water aan de kook en zet het vuur lager. Plaats hierin een kleinere pan of schaal (au bain Marie) en giet daar de olie en de infusie in, zodat deze worden verwarmd. Voeg de was al roerend toe aan het mengsel, totdat deze helemaal gesmolten is. Haal nu de schaal uit de pan en plaats deze in een schaal met koud water. Het is belangrijk om te blijven roeren terwijl het mengsel afkoelt, anders scheiden de ingrediënten zich van elkaar. Tijdens het afkoelen wordt de crème dikker. Voeg de etherische olie toe en roer alles goed door elkaar (3 druppels olie per 30 gr. crème). Lepel het mengsel in glazen potten, sluit deze goed af en nnoteer de naam van de crème en de datum van de bereiding. 

 

Kompressen

Kompressen worden direct op de huid aangebracht. bij de bereiding gebruikt men de vloeistof van het kruidenmengsel (thee of afkooksel) in plaats van het kruid zelf, zoals je dat bij wondpappen zou doen. Gebruik een koel kompres bij warme ontstekingen en een warm middel om verrekkingen en pijn in koude, pijnlijke streken te verlichten.

 

Werkwijze
Wanneer de vloeistof klaar is, neem je een schone doek en drenkt deze in de vloeistof. Goed uitwringen. Breng eerst wat plantaardige olie aan op de huid voordat je de doek op de gekwetste plek aanbrengt, om plakken te voorkomen. Om de doek vochtig te houden, kun je hem afdekken met plastic en daarna een verband aanleggen.   

Kruidenthee, infusies of tisane

Bij kruidenthee worden de tere delen van de plant (bladeren, bloemen en zaden) gebruikt. Een kruidenthee wordt ook wel infusie of tisane genoemd en is een traditionele methode om medicinale kruiden te bereiden.
Gebruik voor het maken van een kruidenthee niet de pot waarin je gewone thee zet, omdat het looizuur hierin de werking van de ingrediënten uit de kruidenthee kan overvleugelen. Als je je thee in een kop zet, dek deze dan af. Bepaalde ingrediënten van de thee bevatten namelijk vluchtige oliën die gemakkelijk verdampen waardoor de geneeskrachtige werking minder wordt. De thee kan heet of gekoeld worden gedronken. Bewaar het maximaal 24 uur.

 

Werkwijze
Voor 3 tot 4 koppen thee: 6 dl. kokend water, 20 gr. gedroogde of 30 gr. verse kruiden.
Voor 1 kop: 1-2 theelepels gedroogde of 2-3 theelepels verse kruiden
Gebruik voor je thee één kruid of een combinatie van meerdere kruiden in gelijke porties, die samen de bovengenoemde hoeveelheden vormen. Verwarm bij het zetten van een pot theer eerst de pot, doe dan de kruiden erin en giet het kokende water erop. Dek de pot af en laat de thee 10 minuten trekken. giet de thee door een theezeefje in een kop en voeg eventueel honing toe om te zoeten.
Doe bij het maken van 1 kop thee de kruiden in een theezeefje en plaats dit boven de kop. giet er vervolgens heet water op, dek het kopje af en laat de thee 10 minuten trekken. voeg eventueel wat honing toe. Drink 2-3 maal daags een kop, tot de klachten zijn verdwenen.

 

Medicinale oliën

Medicinale olie is iets anders dan etherische olie en het is eenvoudig en goedkoop zelf thuis te maken. De olie kan worden gebruikt voor massages of als basisolie voor crèmes en zalven. Vrijwel alle plantaardige oliën zijn geschikt. Olijfolie kan alleen voor koude olie worden gebruikt. Het eindproduct is ongeveer een jaar houdbaar.

Ga voorzichtig om met hete olie. Gebruik de olie nooit inwendig en laat hem niet in contact komen met gevoelige huiddelen of met de ogen.

Er zijn twee manieren om medicinale olie te maken: door een koude bereiding, waarbij de doolie door de zon wordt verwarmd, en een warme bereiding, waarbij de olie zachtjes op het fornuis wordt verwarmd.

 

Werkwijze koude olie
De bereiding is eenvouding maar tijdrovend. Begin met het vullen van een schone, droge pot met het door jou gekozen kruid. Giet daarna de olie voorzichting in de pot, zodat de kruiden helemaal bedekt worden. Sluit de pot goed af en zet deze op een warme, zonnige plek (op de vensterbank of buiten in de zon) en laat hem 2 weken staan. Zeef de olie vervolgens, met behulp van een katoenen doek, boven een kom. Zorg ervoor dat je al het plantaardige materiaal verwijdert. Pers de laatste druppels olie uit de kruiden, zodat deze zo goed mogelijk worden benut. Bewaar de olie het liefst in donkere flessen en op een donkere plaats. Zet de naam en datum van bereiding op de flessen.

 

 

Werkwijze warme olie

  • Benodigdheden: 100 gr. gedroogde kruiden of 200 gr. verse kruiden, 4 dl. plantaardige olie

Breng eerst een pan met water aan de kook en zet het vuur lager. Plaats hierboven een kleinere pan of schaal (au bain Marie). Doe daar de plantaardige olie en de kruiden in en sluit alles goed af met een deksel. De olie komt dus nooit in direct contact met de warmtebron. nadat de olie en kruiden goed verwarmd zijn, moet het mengsel minimaal 2 uur blijven staan zodat het kan afkoelen. Vervolgens wordt de olie in een schone kom gefilterd door een doek of koffiefilter. Herhaal het hele proces met nieuwe, verse kruiden, zodat de olie tweemaal zo krachtig wordt. Doe de olie het liefst in donkere, glazen potten en bewaar deze op een donkere plaats. Zet de naam van de olie en de datum van bereiding op de flessen. 

 

Medicinale wijnen

Wijn wordt van oudsher gebruikt als geneesmiddel. De gemakkelijkste manier om medicinale wijn te maken is door (bij voorkeur biologische) wijn te kopen, waar je vervolgens kruiden aan toevoegt. Van rode wijn wordt gezegd dat hij een weldadig effect heeft op het hart, terwijl witte druiven goed zouden zijn voor het immuunsysteem, omdat deze ongewenste schadelijke stoffen opruimen. Gedacht kan worden aan kruiden die gebruikt kunnen worden tegen hoest en keelpijn, of een combinatie van soorten die de weerstand verhogen of veel ijzer bevatten.

 

Werkwijze

  • Benodigdeheden: 100 gr. gedroogde kruiden, 1 l. rode of witte wijn.

Doe de kruiden in een glazen pot en voeg de wijn toe. Sluit de pot goed af en laat hem tenminste 2 weken staan. Daarna kan de vloeistof gefilterd en gebotteld worden. De kruidenwijn kun je nu naar behoefte gebruiken.

 

Siropen

Siropen zijn verzachtende, stroperige drankjes. Je kunt van een thee, een afkooksel of een tinctuur een siroop maken door hieraan suiker of honing toe te voegen. Hierdoor wordt ook de smaak van minder lekkere kruiden aangenamer.

 

Werkwijze

  • Benodigdheden: 2 dl. thee of afkooksel (of 1 dl. water en 1 dl. tinctuur), 200 gr. suiker of honing

Voor dit type siroop heb je gelijke hoeveelheden vloeistof en zoetstof nodig. Maak thee of afkooksel op de gebruikelijke wijze klaar, maar laat deze nu 15 min. trekken in plaats van 10 min. Zeef de vloeistof en pers zo veelmogelijk water uit de kruiden. Verwarm de vleoistof zachtjes in een pannetjes en voeg de suiker of honing toe. Ga door met roeren, totdat alles goed vermengd is. Laat het mengsel niet koken of aanbranden. laat de siroop afkoelen en giet deze in flessen. Sluit deze af en noteer de naam en datum van bereiding. Laat de dop bij het aflsuiten een beetje los zitten. Te strak afgesloten flessen kunnen exploderen! Bewaar de flessen op een koele, donkere plaats. 

 

Tincturen

Tincturen kunnen worden gebruikt om wortels of bladeren te bereiden. Ze bevatten naast water ook alcohol om de ingrediënten uit de kruiden te halen die anders niet vrij zouden komen. De alcohol kan eventueel door glycerine of azijn worden vervangen. als je een kruid lang wil gebruiken, is een tinctuur de beste bereidingsmethode. Ze zijn ongeveer 2 jaar houdbaar. Voor de bereiding wordt alcohol gebruikt met een percentage van minimaal 30%. Dit is nodig om de werkzame stoffen uit de kruiden te kunnen halen en om ze te kunnen bewaren. Gebruik bijvoorbeeld wodka of gin maar nooit industriële alcohol.

 

Een tinctuur is veel sterker dan thee of een afkooksel en wordt daarom ook in milliliters (ml) of theelepels (tl) ingenomen. In het algemeen geldt: 20 druppels = 1 ml. en 1 theelepel = 5 ml. De gemiddelde dosering zal variëren van 3 maal daags 1 ml. tot 5 ml., afhankelijk van het kruid. Controleer daarom altijd de individuele kruidendoseringen.

 

Werkwijze

  • Benodigdheden: 200 gr. gedroogde kruiden of eventueel 400 gr. verse kruiden, 2,5 dl. alcohol en 7,5 dl. water

Hak de kruiden fijn en doe ze in een glazen kom of pot. Meng de alcohol met het water en voeg de vloeistof aan de kruiden toe. Sluit de pot goed af. Zet hem op een warme, donkere plaats en laat hem daar 14 dagen staan. Schud de pot elke 2 of 3 dagen om. Zeef daarna het mengsel en bewaar de tinctuur in een gekleurde, glazen pot of fles en zet deze op een donkere plaats. Zet de naam en datum van bereiding op de flessen. 

 

Wondpappen

Wondpappen worden van oudsher gebruikt om schadelijke stoffen uit het lichaam te halen, om de bloedsomloop te stimuleren en de genezing te bevorderen. Een wondpap is een kruid dat uitwendig op een pijnlijke plek op de huid wordt aangebracht. Je kunt hiervoor verse kruiden, gedroogde kruiden of kruiden in poedervorm gebruiken. Gebruik een koele wondpap bij warme ontstekingen en een warm middel om verrekkingen en pijn in koude, pijnlijke lichaamsdelen te verlichten.

 

Werkwijze bij verse kruiden
Knees de plant en plaats deze direct op de te behandelen plek. Houd de wondpap op zijn plaats met een verband of zwachtel.

 

Werkwijze bij gedroogde kruiden
Kook de gedroogde kruiden ongeveer 5 minuten in een pan met ruim water. Laat het mengsel afkoelen. Pers de vloeistof uit de kruiden en bewaar de overgebleven kruiden. Verspreid de kruiden gelijkmatig op een verband of zwachtel en breng deze op de huid aan.

 

Werkwijze bij kruiden in poedervorm
Meng de poeders eerst met een koude vloeistof: water, infusie of tinctuur. roer tot er een fijne pasta ontstaat en bestrijk hiermee een verband of zwachter en breng deze op de huid aan. 

 

Zalven

Zalven zijn perparaten op oliebasis die niet alleen het genezingsproces stimuleren maar ook een beschermingslaagje vormen op de huid. Ze zijn dan ook zeer geschikt voor gebruik op die delen van de huid die aan weersinvloeden worden blootgesteld. Zelfgemaakte zalven vormen een zacht alternatief voor de producten die in de winkel te koop zijn. Ze kunnen de huid verlichting geven als die door de zon, veroudering, voedsel of zeep is aangetast.

 

Zelfgemaakte kruidencrèmes en zalven zijn zeer geschikt voor mensen met een gevoelige of allergische huid. Je kunt de ingrediënten zelf uitkiezen en het gebruik van toevoegingen of conservingsmiddelen, die irritaties kunnen veroorzaken, tot een minimum beperken. Voordat je een middel op de huid gaat gebruiken, moet je eerst een allergietest doen: smeer een beetje zalf of crème op een stukje huid (bijvoorbeeld aan de binnenkant van de elleboog) en laat dit 24 uur zitten. als er een reactie optreedt, gebruik de zalf of crème dan niet.

Werkwijze

  • Benodigdheden: 2 dl. medicinale olie, 25 gr. bijenwas, 2-3 druppels etherische olie (indien gewenst)

Breng een pan met water aan de kook en zet dan het vuur lager Plaats hierboven een kleinere pan of schaal en giet daar de olie in (au bain Marie). Rasp de bijenwas en voeg de was al roerend toe aan de olie totdat deze helemaal gesmolten is. Druppel eventueel de etherische olie in het mengsel. Verwijder nu de schaal van de warmtebron en giet de nog warme zalf in een schone, donkere, glazen pot om stijf te worden. Sluit de pot goed af en noteer de naam van de zalf en dat datum van bereiding.