Het afvallen van bladeren van bomen in de herfst is een mooi, maar ook een beetje verdrietig (alweer een zomer voorbij!), fenomeen dat wordt veroorzaakt door de onvermijdelijke reactie van bomen op veranderingen in omgevingsomstandigheden. Maar waarom doen ze dat eigenlijk? En hoe weet een boom: Nu is het tijd?

1. Lichtgebrek: In de herfst worden de dagen korter en neemt de intensiteit van het zonlicht af. Bomen reageren hierop door het chlorofylgehalte in hun bladeren te verminderen. Chlorofyl is het pigment dat verantwoordelijk is voor de groene kleur van bladeren en speelt een cruciale rol bij fotosynthese, het proces waarbij bomen zonlicht omzetten in energie. Naarmate de hoeveelheid chlorofyl afneemt, worden andere pigmenten in de bladeren, zoals carotenoïden (gele en oranje pigmenten), zichtbaar, wat leidt tot de herfstkleuren.
   Overigens zijn bomen gemakkelijk om de tuin te leiden. Staat hij bij een lantaarnpaal? Dan laat hij zijn blad aan de ene kant sneller vallen dan aan de andere.
2. Temperatuurveranderingen: De herfst brengt koelere temperaturen met zich mee. Naarmate het kouder wordt, vermindert de fotosyntheseactiviteit in de bladeren. De koude temperaturen kunnen enzymen remmen die betrokken zijn bij fotosynthese, waardoor de bladeren uiteindelijk niet langer in staat zijn om voldoende energie te produceren.
3. Waterbesparing: Bomen moeten in de winter zuinig zijn met water, omdat het in de vorm van ijs of bevroren grond minder beschikbaar is. Door hun bladeren te laten vallen, verminderen bomen het waterverlies door verdamping, aangezien bladeren een groot oppervlak hebben voor verdamping. Dat is ook de reden waarom de meeste naaldbomen hun blad behouden. Dat is er al op ingesteld om zo min mogelijk vocht te verliezen.
4. Wind, regen en zwaartekracht: Zodra de bladeren hun groene kleur verliezen en verzwakken, worden ze gevoeliger voor wind en zwaartekracht. Door regen wordt het blad waar, waardoor het loslaat.

Het afvallen van bladeren in de herfst is dus een overlevingsstrategie voor bomen om zich aan te passen aan de veranderende seizoenen. Door energie te besparen, waterverlies te minimaliseren en de kwetsbare bladeren te laten vallen, kunnen bomen de winter overleven en in het voorjaar weer nieuwe bladeren laten groeien wanneer de omstandigheden gunstiger zijn.